3 HERITAGE HOMES SA GASAN NATUPOK NG APOY


 Tatlong lumang kabahayan o maituturing na ancestral and heritage houses ang tinupok ng apoy sa isang aksidenteng sunog na naganap sa San Jose Street, Barangay Dos Poblacion, sa harap ng Gasan Municipal Building noong madaling araw ng Setyembre 28, 2023.

Nakakalungkot ang pagkasunog ng mga lumang bahay na ito na naging bahagi na ng makulay at mahabang kasaysayan ng Gasan, ang pangalawang pinakalumang bayan sa Marinduque, kasunod sa Boac, ang kabisera.


Photo credit: Marinduque News Now
Ang kalahating bloke ng kabahayan sa lugar na ito sa San Jose, Bonifacio, Plata at Gomez Streets ay kinatitirikan ng mga bahay ng isang lumang pamilya ng Gasan - ang pamilya De Leon. Ang natitirang kalahati ng bloke ay pag-aari naman ng mayamang pamilya ng Cayetano-Lardizabal, may-ari ng una at nag-iisang tindahan ng gamot noon - ang Pharmacia Cayetano.


Ang pamilya De Leon ay kabilang sa mga sinaunang pamilya kasama ang mga Luna at Sevilla, na sumama at sumuporta sa pakikipaglaban laban sa mga Amerikano noong Phil-American War of 1900.
Noong Abril 28, 1900, si Don Jose de Leon, kasama sina Don Baltazar Luces Luna, Don Mariano Rodriguez, Don Esteban Sevilla (ang Presidente del Municipalidad noon) at marami pang iba ay nagpunta sa Boac para ipahayag ang kanilang suporta – pera, pagkain at tauhan - sa mga Rebolusyonaryong Pilipino, na pinamumunuan ni Martin Lardizabal (ang politico-military leader noon) laban sa mga Amerikano.
Ang bahay sa kanto ng San Jose at Bonifacio Streets ang bahay kung saan tinanggap at tumuloy ang unang pari ng Iglesia Flipinna Independiente (IFI). Ito ay bahay ni Don Lope De leon at ipinamana kay Tia Conching de Leon Villaruel. Ang katabing bahay naman ay napunta kay Manong Crisostomo (Tomo) de Leon, anak ni Ernesto na anak ni Lope.
Ang lumang bahay na unang nasunog ay heritage home na pag-aari ni Tia Ignacia de Leon at ibinigay sa anak ng mag-asawa si Ana de Leon kay Jose Guevara.
Ang mga bahay na natitirang nakatayo (along Bonifacio Street) at sa kanto ng Plata Street ay bahay ni Don Gregorio de Leon Sr (Lolo Goyo) ang nagbigay ng kaniyang lupain upang pagtayuan ng paaralan – ang Gasan Central School ngayon.
Hanggang ngayon, hindi pa rin lubos na nakikita at nauunawaan ng tao ang kahalagahan ng mga lumang ancestral homes na ito sa kasaysayan ng isang heritage town tulad ng Gasan at pilit na ipagpapalit ng ilan sa gumagapang na urbanisasyon at pagkasilaw sa tawag ng madaling kita ng salapi.
Photo credit: CTTO

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

SI APOLINARIO MABINI AT ANG PINAKALUMANG BAHAY SA GASAN

Image
May pagkakaugnay si Apolinario Mabini, ang Utak ng Rebolusyon, at ang pinakalumang bahay sa Gasan na pag-aari ng mag-asawang Martina Luces Luna at Agaton San Ignacio na itinayo noon pang ika-17 siglo. Ang lumang bahay ng mga Luna na matatagpuan ngayon sa San Jose Street, Barangay Tres ay bahay na tagpuan ng mga rebolusyonaryo laban sa mga Kastila at Amerikano. Ayon sa kasaysayan, ang pamilya Luna na dating naninirahan sa bahay na ito ay tagasuporta ng mga Rebolusyonaryo laban sa mga Amerikano noong 1900. Sa bahay na ito nagtipon-tipon ang mga mayayamang pamilya ng Gasan na kinabibilangan nina Don Baltazar Luces Luna (kapatid ni Martina), Don Mariano Rodriguez, Don Jose de Leon at marami pang iba, kasama ang presidente del municipalidad noong panahon iyon na si Don Esteban Sevilla. Noong Abril 28, 1900, sama-sama silang umalis ng bayan, naglakbay sa bundok, umiwas sa kalye, patungong Boac at nakipagkita kay Martin Lardizabal, ang pinuno ng lalawigan, politico-miltary leader, upang mag
Read more

ANG MAKASAYSAYANG BUHAY NI ROSARIO LUCES LUNA CAYETANO

Image
Ang kauna-unahang beauty queen ng lalawigan bilang Miss Marinduque ay isang Gaseña at siya ay itinanghal sa Manila Carnival Search para sa Miss Philippines noong 1926. Si Rosario Cayetano o kilala ng karamihan bilang “Charito”, ay anak nina Don Luciano Cayetano at Isabel Luces Luna. Ang pamilyang Luces Luna ay isa sa mga pamilyang sumuporta sa mga rebolusyonaryong Pilipino noong Phil-American War of 1900s. Kaarawan ni Charito noong October 15. Ipinanganak siya noong 1904. Si Charito ay ikalima sa anim na babaeng magkakapatid at meron silang isang kapatid na lalaki - si Angelito Sevilla. Nag-aral si Charito ng elementarya sa Gasan at nagtapos ng high school sa UP High. Isa siya sa mga unang babae mula sa Marinduque na pumasok at nag-aral ng Parmasya (Pharmacy). Sa University of the Philippines (UP) napansin ang kanyang kagandahan at karisma hanggang sa mapili siyang kinatawan ng lalawigan sa 1st National Beauty Contest sa Manila Carnival. Sa gulang na 22, nakipagtagisan siya sa 35 pang
Read more

ANG MISTERYO NG DEPORMADO AT PAHABANG BUNGO NG SINAUNANG TAO SA MARINDUQUE

Image
 "ALIEN O LOST RACE?" Noong 1860s, nang dumating sa Pilipinas si Fedor Jagor, isang German-Russian anthropologist, naglakbay at nagsaliksik siya at siya ang unang banyagang nakadiskubre ng mga pahabang bungo (elongated skulls) sa isa sa mga kuweba sa Marinduque. Ang mga depormadong bungo ay kahalintulad din ng mga bungo na kanyang natagpuan sa Cagraray at Albay sa Bicol. Noong 1881, dumating din sa Marinduque si Antoine-Alfred Marche, ang French naturalist at explorer, at gumawa ng isang sistematiko at siyentipikong pananaliksik sa mga pahabang bungo at bangkay ng mga tao. Pinasok niya ang mga kuwebang-libingan o ‘funeral grotto’ sa Boac, ang Bathala cave, at ang Tres Reyes Islands sa Gasan. Sa kanyang paggalugad, marami siyang nakuhang mga gamit o artifacts katulad ng mga banga (jars), pinggan, mga figurines, gintong alahas, ceramics, mga kalansay, at kabaong. Dinala niya ang kanyang mga nakalap sa kanyang pagbabalik sa France at idinisplay sa Musée du Quai Branly at Mus
Read more