ANG MAKASAYSAYANG GABALDON BUILDING NG GASAN CENTRAL SCHOOL

 


Ang Gasan Central School, ang nag-iisang eskuwelahang elementarya sa Gasan Poblacion na itinatag noong 1917, ay isa sa maraming eskuwelahan sa bansa kung saan nakatayo ang makasaysayang gusali na kung tawagin ay Gabaldon building.

Ang Gabaldon building ay mga gusaling pang-eskuwelahan na itinayo ng mga Amerikano noong panahon ng kanilang pananakop sa bansa. Ang gusaling ito ay hango sa arkitektura at elemento ng bahay kubo at bahay na bato ng mga Pilipino.

Sa bisa ng batas na Act No. 1801 o ang batas na sinulat ni Isauro Gabaldon ng Philippine Assembly noong 1907, sinimulan ang pagtatayo ng mga modernong pampublikong gusali sa mga paaralan sa bansa simula 1908 hanggang 1915 at may pondong 1 milyon.

Ang gusali ay dinisenyo ni William E. Parsons, isang Amerikanong arkitekto, at ang ideya ng pamantayang sukat nito na 7 at 9 na metro (23 ft x 30 ft) ay dinisenyo ni Parsons kahit na ilan pa bilang ng silid-aralan.Ang gusali ay nakaangat sa lupa ng may 1 metro at may mataas na kisame at malalaking bintana para sa hangin o bentilasyon. Si Parsons din ang arkitekto ng Paco Railroad Station at unang gusali ng Manila Hotel.
Sa Gasan Central School, ang gusali ng Gabaldon ay may pito (7) silid aralan dahil noong panahon ng mga Amerikano, ang eskuwelahan ay may pitong baitang. Ang paunang pag-aaral ay nagsisimula Baitang 1 hanggang Baitang 7. Pagkatapos nito, ang mga gusto pang mag-aaral ay pumupunta sa Marinduque National High School na itinatag sa Boac noong 1914.
Ang gusali ng Gabaldon sa Gasan Central School ay naging kulungan ng mga sundalong Hapon o Japanese garrison noong Second World War noong 1942-1945.
Dahil sa tibay ng gusali, ito rin ay naging evacuation area tuwing may malalakas na bagyo noong dekada 70s at 80s.
Ang Gabaldon building ay isang pamanang gusali (Heritage building) at ito ay pinapangalagaan sa ilalim ng REPUBLIC ACT 11194 (Gabaldon School Buildings Conservation Act). Ito ay protektado ng batas sa iligal na pagbabago tulad ng "modification, alteration, destruction, demolition or relocation".
Ang Gabaldon building ay maituturing din na isang “cultural property” sa ilalim ng Republic Act 10066 or the National Cultural Heritage Act of 2009. Sa batas na ito, iniuutos sa mga local government units (LGUs) na gumawa ng kautusan para mapangalagaan at maproteksyunan ang mga gusaling nasa hurisdiksyon nila.
National Historical Society, Vol 9
Photo credit: CTTO
Gasan Central School

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

SI APOLINARIO MABINI AT ANG PINAKALUMANG BAHAY SA GASAN

Image
May pagkakaugnay si Apolinario Mabini, ang Utak ng Rebolusyon, at ang pinakalumang bahay sa Gasan na pag-aari ng mag-asawang Martina Luces Luna at Agaton San Ignacio na itinayo noon pang ika-17 siglo. Ang lumang bahay ng mga Luna na matatagpuan ngayon sa San Jose Street, Barangay Tres ay bahay na tagpuan ng mga rebolusyonaryo laban sa mga Kastila at Amerikano. Ayon sa kasaysayan, ang pamilya Luna na dating naninirahan sa bahay na ito ay tagasuporta ng mga Rebolusyonaryo laban sa mga Amerikano noong 1900. Sa bahay na ito nagtipon-tipon ang mga mayayamang pamilya ng Gasan na kinabibilangan nina Don Baltazar Luces Luna (kapatid ni Martina), Don Mariano Rodriguez, Don Jose de Leon at marami pang iba, kasama ang presidente del municipalidad noong panahon iyon na si Don Esteban Sevilla. Noong Abril 28, 1900, sama-sama silang umalis ng bayan, naglakbay sa bundok, umiwas sa kalye, patungong Boac at nakipagkita kay Martin Lardizabal, ang pinuno ng lalawigan, politico-miltary leader, upang mag
Read more

ANG MAKASAYSAYANG BUHAY NI ROSARIO LUCES LUNA CAYETANO

Image
Ang kauna-unahang beauty queen ng lalawigan bilang Miss Marinduque ay isang Gaseña at siya ay itinanghal sa Manila Carnival Search para sa Miss Philippines noong 1926. Si Rosario Cayetano o kilala ng karamihan bilang “Charito”, ay anak nina Don Luciano Cayetano at Isabel Luces Luna. Ang pamilyang Luces Luna ay isa sa mga pamilyang sumuporta sa mga rebolusyonaryong Pilipino noong Phil-American War of 1900s. Kaarawan ni Charito noong October 15. Ipinanganak siya noong 1904. Si Charito ay ikalima sa anim na babaeng magkakapatid at meron silang isang kapatid na lalaki - si Angelito Sevilla. Nag-aral si Charito ng elementarya sa Gasan at nagtapos ng high school sa UP High. Isa siya sa mga unang babae mula sa Marinduque na pumasok at nag-aral ng Parmasya (Pharmacy). Sa University of the Philippines (UP) napansin ang kanyang kagandahan at karisma hanggang sa mapili siyang kinatawan ng lalawigan sa 1st National Beauty Contest sa Manila Carnival. Sa gulang na 22, nakipagtagisan siya sa 35 pang
Read more

ANG MISTERYO NG DEPORMADO AT PAHABANG BUNGO NG SINAUNANG TAO SA MARINDUQUE

Image
 "ALIEN O LOST RACE?" Noong 1860s, nang dumating sa Pilipinas si Fedor Jagor, isang German-Russian anthropologist, naglakbay at nagsaliksik siya at siya ang unang banyagang nakadiskubre ng mga pahabang bungo (elongated skulls) sa isa sa mga kuweba sa Marinduque. Ang mga depormadong bungo ay kahalintulad din ng mga bungo na kanyang natagpuan sa Cagraray at Albay sa Bicol. Noong 1881, dumating din sa Marinduque si Antoine-Alfred Marche, ang French naturalist at explorer, at gumawa ng isang sistematiko at siyentipikong pananaliksik sa mga pahabang bungo at bangkay ng mga tao. Pinasok niya ang mga kuwebang-libingan o ‘funeral grotto’ sa Boac, ang Bathala cave, at ang Tres Reyes Islands sa Gasan. Sa kanyang paggalugad, marami siyang nakuhang mga gamit o artifacts katulad ng mga banga (jars), pinggan, mga figurines, gintong alahas, ceramics, mga kalansay, at kabaong. Dinala niya ang kanyang mga nakalap sa kanyang pagbabalik sa France at idinisplay sa Musée du Quai Branly at Mus
Read more